Περιοδικό Historein/Iστορείν
και
Professur Neogräzistik-Freie Universität Berlin
ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ
14-15 Δεκεμβρίου 2012
Μεταπολίτευση: Από την αποκατάσταση της δημοκρατίας στην οικονομική κρίση;
Μέχρι πρόσφατα, η Μεταπολίτευση θεωρούνταν μια επιτυχημένη περίπτωση οικοδόμησης ενός άρτιου δημοκρατικού συστήματος. Σύμφωνα με αυτή την οπτική, η μετάβαση από την δικτατορία στη δημοκρατία έγινε με άψογο τρόπο και η περίοδος που ακολούθησε αποτέλεσε την εποχή πολιτικών, κοινωνικών και οικονομικών κατακτήσεων που προοιώνιζαν ένα καλύτερο μέλλον (εκδημοκρατισμός, αναδιανεμητικές πολιτικές, οικοδόμηση κράτους πρόνοιας, διεύρυνση των μεσαίων στρωμάτων, άνοδος του βιοτικού επιπέδου). Με την εκδήλωση όμως της οικονομικής κρίσης, κυριάρχησε στη δημόσια σφαίρα ένας λόγος σύμφωνα με τον οποίο η «κουλτούρα» της Μεταπολίτευσης ευθύνεται για όλα τα κακώς κείμενα της ελληνικής κοινωνίας από το 1974 και μετά: τις πελατειακές σχέσεις, τη συντεχνιακή οργάνωση του κράτους και της οικονομίας, τα φαινόμενα βίας, τη δημοσιονομική εκτροπή, τη διαφθορά, τον λαϊκισμό. Ορισμένες από αυτές τις κριτικές είχαν εμφανιστεί και νωρίτερα αλλά όχι με την ίδια ένταση. Πρόκειται για μια νέα ανάγνωση της πρόσφατης ιστορίας η οποία πριμοδοτεί τις αρνητικές κρίσεις, θέτοντας υπό καθολική αμφισβήτηση και όσα μέχρι πρόσφατα θεωρούνταν επιτεύγματα.
Οι εξελίξεις αυτές επαναφέρουν στο προσκήνιο την ανάγκη της μελέτης της Μεταπολίτευσης, πέρα από τις στερεοτυπικές κριτικές και τις ηγεμονικές αφηγήσεις που προτείνει η παρούσα κρίση, στο πλαίσιο ενός ευρύτερου αναστοχασμού για την πρόσφατη ιστορία μας. Καίρια είναι τα ερωτήματα που σχετίζονται με την χρονική οριοθέτηση της Μεταπολίτευσης, τις διαφορετικές εννοιολογήσεις της και τις εσωτερικές της τομές. Ήταν η Μεταπολίτευση μια πολιτειακή μεταβολή, μια μεταβατική περίοδος ή ένα ιστορικό πλαίσιο «μακράς διάρκειας»; Ποιά είναι η ιδρυτική στιγμή της, ποια τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της και πώς μπορούμε να κρίνουμε αν έχει επέλθει το (αενάως) φημολογούμενο τέλος της; Χαρακτηρίζεται η Μεταπολίτευση από πολιτική, οικονομική, κοινωνική ή πολιτισμική ομοιογένεια και εάν όχι, μήπως θα έπρεπε να εισάγουμε μια περισσότερο αναστοχαστική περιοδολόγηση; Τι συμπεράσματα θα προέκυπταν από μια ανάλυση που θα συνδύαζε τα κοινωνικο-οικονομικά μεγέθη με τις πολιτισμικές πρακτικές, τις συλλογικές συμπεριφορές αλλά και την ανάδυση νέων κοινωνικών υποκειμένων στην Ελλάδα των τελευταίων σαράντα χρόνων; Τι είδους συνέχειες και ασυνέχειες παρατηρούνται σε σχέση με το παρελθόν και ποιες είναι οι τομές; Πώς μπορούμε να φωτίσουμε τους μετασχηματισμούς του πολιτικού τοπίου από το 1980 και μετά αλλά και την αλληλεπίδραση μεταξύ κουλτούρας και πολιτικής; Τι ρόλο έπαιξαν στις ιστορικές εξελίξεις αλλά και πώς επιδρούν στη συγχρονία μας η πτώση του υπαρκτού σοσιαλισμού, τα μεταναστευτικά ρεύματα, οι μετασχηματισμοί της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η παγκοσμιοποίηση, οι αναδυόμενες οικονομίες; Τέλος, πώς μπορούμε να εντάξουμε το φαινόμενο της Μεταπολίτευσης σε ένα ευρύτερο πλαίσιο μεταβάσεων και μετασχηματισμών και να το εξετάσουμε σε σύγκριση με την διεθνή εμπειρία;
Θεωρώντας ότι βρισκόμαστε στην αρχή μίας τέτοιας συζήτησης και θέλοντας να διευρύνουμε τον προβληματισμό της, οργανώνουμε επιστημονικό συνέδριο στην Αθήνα με τον τίτλο Μεταπολίτευση: Από την αποκατάσταση της δημοκρατίας στην οικονομική κρίση; στις 14-15 Δεκεμβρίου 2012.
και
Professur Neogräzistik-Freie Universität Berlin
ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ
14-15 Δεκεμβρίου 2012
Μεταπολίτευση: Από την αποκατάσταση της δημοκρατίας στην οικονομική κρίση;
Μέχρι πρόσφατα, η Μεταπολίτευση θεωρούνταν μια επιτυχημένη περίπτωση οικοδόμησης ενός άρτιου δημοκρατικού συστήματος. Σύμφωνα με αυτή την οπτική, η μετάβαση από την δικτατορία στη δημοκρατία έγινε με άψογο τρόπο και η περίοδος που ακολούθησε αποτέλεσε την εποχή πολιτικών, κοινωνικών και οικονομικών κατακτήσεων που προοιώνιζαν ένα καλύτερο μέλλον (εκδημοκρατισμός, αναδιανεμητικές πολιτικές, οικοδόμηση κράτους πρόνοιας, διεύρυνση των μεσαίων στρωμάτων, άνοδος του βιοτικού επιπέδου). Με την εκδήλωση όμως της οικονομικής κρίσης, κυριάρχησε στη δημόσια σφαίρα ένας λόγος σύμφωνα με τον οποίο η «κουλτούρα» της Μεταπολίτευσης ευθύνεται για όλα τα κακώς κείμενα της ελληνικής κοινωνίας από το 1974 και μετά: τις πελατειακές σχέσεις, τη συντεχνιακή οργάνωση του κράτους και της οικονομίας, τα φαινόμενα βίας, τη δημοσιονομική εκτροπή, τη διαφθορά, τον λαϊκισμό. Ορισμένες από αυτές τις κριτικές είχαν εμφανιστεί και νωρίτερα αλλά όχι με την ίδια ένταση. Πρόκειται για μια νέα ανάγνωση της πρόσφατης ιστορίας η οποία πριμοδοτεί τις αρνητικές κρίσεις, θέτοντας υπό καθολική αμφισβήτηση και όσα μέχρι πρόσφατα θεωρούνταν επιτεύγματα.
Οι εξελίξεις αυτές επαναφέρουν στο προσκήνιο την ανάγκη της μελέτης της Μεταπολίτευσης, πέρα από τις στερεοτυπικές κριτικές και τις ηγεμονικές αφηγήσεις που προτείνει η παρούσα κρίση, στο πλαίσιο ενός ευρύτερου αναστοχασμού για την πρόσφατη ιστορία μας. Καίρια είναι τα ερωτήματα που σχετίζονται με την χρονική οριοθέτηση της Μεταπολίτευσης, τις διαφορετικές εννοιολογήσεις της και τις εσωτερικές της τομές. Ήταν η Μεταπολίτευση μια πολιτειακή μεταβολή, μια μεταβατική περίοδος ή ένα ιστορικό πλαίσιο «μακράς διάρκειας»; Ποιά είναι η ιδρυτική στιγμή της, ποια τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της και πώς μπορούμε να κρίνουμε αν έχει επέλθει το (αενάως) φημολογούμενο τέλος της; Χαρακτηρίζεται η Μεταπολίτευση από πολιτική, οικονομική, κοινωνική ή πολιτισμική ομοιογένεια και εάν όχι, μήπως θα έπρεπε να εισάγουμε μια περισσότερο αναστοχαστική περιοδολόγηση; Τι συμπεράσματα θα προέκυπταν από μια ανάλυση που θα συνδύαζε τα κοινωνικο-οικονομικά μεγέθη με τις πολιτισμικές πρακτικές, τις συλλογικές συμπεριφορές αλλά και την ανάδυση νέων κοινωνικών υποκειμένων στην Ελλάδα των τελευταίων σαράντα χρόνων; Τι είδους συνέχειες και ασυνέχειες παρατηρούνται σε σχέση με το παρελθόν και ποιες είναι οι τομές; Πώς μπορούμε να φωτίσουμε τους μετασχηματισμούς του πολιτικού τοπίου από το 1980 και μετά αλλά και την αλληλεπίδραση μεταξύ κουλτούρας και πολιτικής; Τι ρόλο έπαιξαν στις ιστορικές εξελίξεις αλλά και πώς επιδρούν στη συγχρονία μας η πτώση του υπαρκτού σοσιαλισμού, τα μεταναστευτικά ρεύματα, οι μετασχηματισμοί της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η παγκοσμιοποίηση, οι αναδυόμενες οικονομίες; Τέλος, πώς μπορούμε να εντάξουμε το φαινόμενο της Μεταπολίτευσης σε ένα ευρύτερο πλαίσιο μεταβάσεων και μετασχηματισμών και να το εξετάσουμε σε σύγκριση με την διεθνή εμπειρία;
Θεωρώντας ότι βρισκόμαστε στην αρχή μίας τέτοιας συζήτησης και θέλοντας να διευρύνουμε τον προβληματισμό της, οργανώνουμε επιστημονικό συνέδριο στην Αθήνα με τον τίτλο Μεταπολίτευση: Από την αποκατάσταση της δημοκρατίας στην οικονομική κρίση; στις 14-15 Δεκεμβρίου 2012.
