Παράλληλοι λόγοι για την κρίση

Αντώνης Λιάκος

Σήμερα αναπτύσσονται στην Ελλάδα, αλλά σε κάποιο βαθμό και στο εξωτερικό, δύο παράλληλοι λόγοι για την κρίση οι οποίοι δεν συναντιούνται.  Σύμφωνα με τον πρώτο λόγο, η κρίση οφείλεται στις ελληνικές δομικές αδυναμίες. Εκτεταμένο και σπάταλο κράτος, χαμηλή παραγωγικότητα, τεράστια φοροδιαφυγή, μαύρη οικονομία, συντεχνιακά στεγανά, χαριστικές ρυθμίσεις, γραφειοκρατία, διαφθορά, αποτελούν όλες εκείνες τις αιτίες των οποίων η συσσώρευση θα οδηγούσε αναπόφευκτα στην κρίση. Ο άλλος λόγος ενοχοποιεί την διεθνή οικονομική κρίση αλλά και τον τρόπο με τον οποίο δημιουργήθηκε η ευρωπαϊκή νομισματική ενοποίηση. Τα πολύ σφιχτά όρια  της δημοσιονομικής πειθαρχίας σε καιρό κρίσης οδηγούν σε ύφεση, η οποία περιορίζει τα έσοδα, αυξάνει το έλλειμμα και διογκώνει τις δανειακές ανάγκες. Με την απουσία μηχανισμών αλληλεγγύης ανάμεσα στις ευρωπαϊκές χώρες, μια χώρα που δεν καταφέρει να επιβιώσει στο επίπεδο του ανταγωνισμού που επιβάλλει το κοινό νόμισμα γίνεται βορά στην διεθνή κερδοσκοπία. Δεν είναι λίγοι όσοι επισημαίνουν ότι η κρίση λειτουργεί σαν ένας πλανητικός μηχανισμός διεθνούς αναδιανομής πόρων, προς όφελος ισχυρών χωρών και επιχειρήσεων.  Εκφράζεται επίσης,   στο πλαίσιο αυτό, απαισιοδοξία για το αν οι εσωτερικές θυσίες θα καταφέρουν να μειώσουν το έλλειμμα και δεν θα εξανεμιστούν από τα πολύ υψηλά επιτόκια.

Historein 9, Press release

Volume 9 [2009]

HISTORISING: 1968 AND THE LONG SIXTIES


ISSN: 1108-3441

December 2009
Pages: 264, Price: 20,00

This new issue of the journal Historein reflects on the breakthrough events of 1968 and the changes brought about during the “Long Sixties”. The volume seeks to trace the intellectual repercussions of the 1960s as a political, social and cultural phenomenon.

Μεταναστευτική εργασία και η οικονομία του ρατσισμού

Ιωάννα Λαλιώτου

Τα γεγονότα που μας πλήττουν βαθύτερα είναι συχνά εκείνα που τα περιμέναμε, τα φοβόμασταν, ή τουλάχιστον διαισθανόμασταν την ενδεχόμενη πραγματοποίησή τους. Οι εφιάλτες, οι φόβοι και οι εμμονές μας, είναι κατά μια έννοια οικείοι, δικοί μας, εσωτερικοί, ιδιωτικοί και σε ένα βαθμό διαχειρίσιμοι. Η πραγματοποίηση όμως του εφιάλτη συνεπάγεται την αναγκαστική ανοικείωση ενός κομματιού της ιδιωτικής φαντασίας μας. Το πέρασμα από τη δυστοπική φαντασία στην πραγματοποίηση του εφιάλτη στο δημόσιο χώρο είναι οδυνηρό.

Η γλώσσα ως εμπόδιο. Γλωσσική επάρκεια και πολιτογράφηση μεταναστών

Σπύρος Α. Μοσχονάς, Πανεπιστήμιο Αθηνών

Δεν είναι ασυνήθιστο η πολιτική της αφομοίωσης των μεταναστών να συνδυάζεται με πρακτικές γλωσσικού αποκλεισμού. Όλο και περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες για να δώσουν άδεια παραμονής ή ιθαγένεια απαιτούν επάρκεια στη γλώσσα της χώρας υποδοχής: από 4 στις 14 (ποσοστό 29%) το 2002, οι χώρες αυτές έφτασαν τις 11 στις 18 (61%) το 2007 και τις 20 στις 27 (74%) το 2008 (πηγή: ALTE). Ορισμένες χώρες (Γαλλία, Γερμανία, Λετονία, Ολλανδία, Σουηδία) απαιτούν πιστοποίηση της γλωσσικής επάρκειας για είσοδο των μεταναστών στη χώρα. Για μόνιμη διαμονή ή για την απόκτηση ιθαγένειας το επίπεδο γλωσσομάθειας που θεωρείται επαρκές ποικίλλει. Χρησιμοποιώντας την κλίμακα του Κοινού Ευρωπαϊκού Πλαισίου Αναφοράς (επίπεδα Α1, Α2, Β1, Β2, C1, C2), σχετικά χαμηλή γλωσσομάθεια απαιτείται σε χώρες όπως η Ελλάδα (επίπεδο Α2) και υψηλή σε χώρες όπως η Πολωνία και η Δανία (επίπεδο C2). Σε ελάχιστες χώρες δεν είναι απαραίτητη η γλωσσική επάρκεια· ανάμεσά τους και η Κύπρος.

Οι "άλλοι" μαθητές στο σχολείο: Πολιτισμικές διαφορές και κοινωνικές ανισότητες

Νέλλη Ασκούνη, Πανεπιστήμιο Αθηνών

Τα μεταναστευτικά ρεύματα που γνώρισε η Ελλάδα ως χώρα υποδοχής (για πρώτη φορά στην ιστορία της) από τη δεκαετία του 1980 έφεραν καθοριστικές αλλαγές στην ελληνική κοινωνία. Ανάμεσα στις πιο σημαντικές είναι οι αλλαγές στο εκπαιδευτικό πεδίο: 10% περίπου του συνολικού μαθητικού πληθυσμού στην υποχρεωτική εκπαίδευση είναι παιδιά μεταναστών και το ποσοστό αυτό είναι πολύ μεγαλύτερο στα σχολεία των μεγάλων αστικών κέντρων. Το εκπαιδευτικό μας σύστημα δεν έχει καταφέρει ακόμα να βρει τρόπους για να αντιμετωπίσει τις συνέπειες αυτής της αλλαγής. Η μαζική παρουσία παιδιών μεταναστών στο σχολείο εξακολουθεί να θεωρείται πρόβλημα, να γίνεται αντιληπτή ως συνθήκη που αποκλίνει από αυτό που θεωρούμε κανονική σχολική συνθήκη στην Ελλάδα, δηλαδή ένα σχολείο που απευθύνεται σε ελληνόπουλα. Τα ερευνητικά δεδομένα δείχνουν ότι τα παιδιά των μεταναστών συναντούν πολλά προβλήματα στο σχολείο κυρίως με την εκμάθηση της γλώσσας, έχουν χαμηλή επίδοση, δύσκολες σχολικές πορείες και συχνά επώδυνες εμπειρίες. Οι εκπαιδευτικοί τονίζουν την αδυναμία να διαχειριστούν μια ετερογενή σχολική τάξη, αισθάνονται απροετοίμαστοι και αβοήθητοι και συχνά ματαιωμένοι (και ξέρουμε καλά ότι η ματαίωση σε αυτό το επάγγελμα μπορεί να ευνοήσει στερεοτυπικές ερμηνείες και απορριπτικές συμπεριφορές). Οι έλληνες γονείς φοβούνται ότι απειλείται η ποιότητα της εκπαίδευσης, ότι πέφτει το επίπεδο, και πολλοί (όσοι έχουν τη δυνατότητα να κάνουν τέτοιες επιλογές, οι περισσότεροι ανήκουν στα μεσαία στρώματα) αποφεύγουν, παρακάμπτοντας το σχολικό χάρτη, να στείλουν τα παιδιά τους σε σχολεία με πολλά «ξένα» παιδιά, ενισχύοντας με αυτό τον τρόπο τον κίνδυνο δημιουργίας σχολείων-γκέτο.

Μετανάστες δεύτερης γενιάς στην Ελλάδα: από τα διεθνή σύνορα στα «κοινωνικά εσωτερικά σύνορα της μεγαλούπολης»

Κώστας Θεριανός, Εκπαιδευτικός, Διδάκτωρ Κοινωνιολογίας της Εκπαίδευσης

1. Εισαγωγή

"O μετανάστης δεν είναι μόνο ένας ξένος αλλά τις περισσότερες φορές είναι και ένας εργάτης". Nancy Green

Η εισήγηση αποτελεί θεωρητική ανασκόπηση της έρευνας για τους μετανάστες δεύτερης γενιάς που έγινε στο πλαίσιο του Κέντρου Ερεύνης της Ελληνικής Κοινωνίας της Ακαδημίας Αθηνών και έχει ως αντικείμενο την διερεύνηση της σχέσης των Αλβανών, Βουλγάρων, Ρουμάνων μεταναστών δεύτερης γενιάς με το σχολείο και την εργασία . Η ανασκόπηση αφορά ένα «ξαναδιάβασμα» των βασικών ευρημάτων της έρευνας όχι μόνο υπό το πρίσμα της θεωρίας, αλλά και υπό το πρίσμα της συζήτησης που έχει ανοίξει με αφορμή το νομοσχέδιο για την απόδοση ελληνικής ιθαγένειας στους μετανάστες δεύτερης γενιάς.