Ιωάννα Λαλιώτου - Αναμετρήσεις του Παρόντος / Προκλήσεις του Μέλλοντος

(Παρέμβαση στην ημερίδα για τις ανθρωπιστικές και κοινωνικές επιστήμες, του περιοδικού Ιστορείν, Αθήνα 13.XI.2010) 

Η συζήτησή για το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον των ανθρωπιστικών και κοινωνικών επιστημών αποτελεί μόνιμο πυρήνα προβληματισμού για την εκδοτική και επιστημονική ομάδα του περιοδικού Ιστορείν. Μέσα από τις ποικίλες δραστηριότητες (συνέδρια, εκδόσεις, ημερίδες προβληματισμού) αλλά και την έρευνα, τις δημοσιεύσεις, τις επιστημονικές συνεργασίες που έχουμε επιχειρήσει και επιχειρούμε, έχουμε συλλογικά και ατομικά στοχεύσει στην ανανέωση του τρόπου με τον οποίο μελετάμε και διδάσκουμε τις ανθρώπινες κοινωνίες στις ποικίλες χρονικότητές τους. Η ενεργή συμμετοχή σε διαδικασίες συγκρότησης και αναδιοργάνωσης προγραμμάτων σπουδών σε διάφορα ΑΕΙ της χώρας, η εμβάθυνση της εφαρμοσμένης διεπιστημονικότητας στο πλαίσιο συνεργασιών μεταξύ ερευνητικών ομάδων, η ανάδειξη των πεπερασμένων και πάντως ιστορικά καθορισμένων ορίων των επιστημονικών πειθαρχιών και της ανάγκης υπέρβασης τους με στόχο να μελετηθούν σύνθετες διαδικασίες και φαινόμενα, η επένδυση στην εμβάθυνση ενός θεωρητικού λόγου που ενθαρρύνει τον αναστοχασμό σχετικά με το αντικείμενο, τα εργαλεία και τις έννοιες που δίνουν σχήμα και περιεχόμενο στις ερευνητικές αναζητήσεις, η έμφαση σε καινοτόμα πεδία έρευνας, η ανάδειξη της ιστορικής κουλτούρας ως πεδίου επικοινωνίας, επαφής, ζύμωσης και οσμώσεων μεταξύ ιστορικής γνώσης, συγχρονίας και των ποικίλων πολιτικών του εαυτού και της ετερότητας, η καλλιέργεια των διεθνικών πρακτικών έρευνας και διδασκαλίας, η δημιουργία δικτύων—συχνά μη-θεσμικού χαρακτήρα—επικοινωνίας με αντίστοιχους διανοητικούς κύκλους σε εθνικό και διεθνές επίπεδο ... όλες οι παραπάνω δραστηριότητες έχουν αποτελέσει κεντρικό αντικείμενο προβληματισμού, ενεργοποίησης, συλλογικής εργασίας τόσο για την επιστημονική μας ομάδα όσο και για πολλούς άλλους συνομιλητές μας από ποικίλους χώρους, χώρες, πεδία και συσσωματώσεις.

Έφη Γαζή - Παρέμβαση στην εκδήλωση του ΙΣΤΟΡΕΙΝ για τις αλλαγές στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και το μέλλον των ανθρωπιστικών επιστημών

Η παρέμβασή μου έχει δύο σκέλη. Στο πρώτο σκέλος θα ήθελα να επιχειρηματολογήσω ότι η διεκδίκηση μέλλοντος για τις ανθρωπιστικές και κοινωνικές επιστήμες προϋποθέτει την αποστασιοποίηση και την απαγκίστρωσή μας από ένα ενιαίο, καθολικό, εξιδανικευμένο, δραματοποιημένο, λιγότερο ή περισσότερο μακρινό παρελθόν αλλά και από ολοποιητικά, ουσιοκρατικά αφηγήματα για το χαρακτήρα και τον προορισμό τους. Στο δεύτερο σκέλος, θα ήθελα να συνδέσω την αποστασιοποίηση από αυτό το παρελθόν με την κριτική εμπλοκή με το παρόν και τις σύγχρονες συγκυρίες ανάπτυξης των ανθρωπιστικών και κοινωνικών επιστημών.

Αθηνά Αθανασίου - Η κριτική την εποχή της κρίσης, ή η απαξίωση των κοινωνικών και ανθρωπιστικών σπουδών

(Παρέμβαση στην ημερίδα για τις ανθρωπιστικές και κοινωνικές επιστήμες, του περιοδικού Ιστορείν, Αθήνα 13.XI.2010)

Στο πλαίσιο των μεταρρυθμιστικών πολιτικών που κατακλύζουν τα πανεπιστήμια της Ευρώπης τα τελευταία χρόνια, οι κοινωνικές και οι ανθρωπιστικές σπουδές, και μάλιστα αυτές που επιμένουν να διεκδικούν ένα Πανεπιστήμιο – φορέα δημοκρατικής, συμμετοχικής και ελεύθερης παραγωγής νέας γνώσης και κριτικού στοχασμού, μετατρέπονται στον «εσωτερικό εχθρό» της προωθούμενης επιχειρησιακής «αναμόρφωσης».

Σε μια τέτοια τροχιά κινείται και το «κείμενο διαβούλευσης για την έναρξη διαλόγου» για τη λεγόμενη «μεταρρύθμιση» του πανεπιστημίου, που παρουσίασε πρόσφατα η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Παιδείας. Είχε προηγηθεί μια συστηματική παραγωγή λόγων που καλλιεργούσαν ένα κλίμα καχυποψίας απέναντι στους πανεπιστημιακούς και παρουσίαζαν το πανεπιστήμιο σαν έναν ακόμη «μύθο της Μεταπολίτευσης», ξεπερασμένο και ενοχλητικό.

Πολυμέρης Βόγλης - Παρέμβαση στην εκδήλωση του ΙΣΤΟΡΕΙΝ για τις αλλαγές στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και το μέλλον των ανθρωπιστικών επιστημών

 Στη συζήτηση για το μέλλον των ανθρωπιστικών επιστημών οι περισσότεροι ξεκινούν από την υποχρηματοδότηση των πανεπιστημιακών τμημάτων που θεραπεύουν αυτές τις επιστήμες, η οποία μπορεί μελλοντικά να οδηγήσει στον περιορισμό των διδασκόντων, στη συρρίκνωση ή και το κλείσιμο πανεπιστημιακών τμημάτων. Αυτή η διαπίστωση είναι σωστή και προφανής. Ωστόσο είναι μερική. Στην παρέμβασή μου θα υποστηρίξω ότι το μέλλον των τμημάτων των ανθρωπιστικών επιστημών διαμορφώνεται από τις πιέσεις που ασκούνται από δύο κατευθύνσεις: αφενός από την αγορά εργασίας και αφετέρου από τη δημοσιονομική κρίση.

Ρίκα Μπενβενίστε - lingua reformationis universitatis (LRU) ή Πειθάρχηση και Τιμωρία: Η γένεση της Α.Α.ΔΙ.Π και η μετεξέλιξή της σε Α.Α.ΑΞΙ. ΠΙΣ.Χ.

(Παρέμβαση στην ημερίδα για τις ανθρωπιστικές και κοινωνικές επιστήμες, του περιοδικού Ιστορείν, Αθήνα 13.XI.2010)

        Νιώθω κι εγώ, όπως και άλλοι, την ανάγκη να σκεφτούμε κριτικά και συλλογικά, να συζητήσουμε ξανά, ακόμη κι αν τα περισσότερα επιχειρήματα βρίσκονται από καιρό πάνω στο τραπέζι. Ίσως η επιμονή μας αντλεί από μια παράδοση του πανεπιστημίου, και των ανθρωπιστικών σπουδών. Κατακλυζόμαστε από έννοιες που αποικίζουν επιθετικά τη γλώσσα με την οποία έχουμε συνηθίσει ή επιθυμούμε να σκεφτόμαστε το πανεπιστήμιο. Το εννοιολογικό οπλοστάσιο της μεταρρύθμισης, τα ψευδοδιλλήματα και τα διακυβεύματα που θέτει αφορούν ίσως πιο άμεσα, αλλά όχι και αποκλειστικά, τις ανθρωπιστικές και κοινωνικές σπουδές. Στον χρόνο που μου αναλογεί επιχειρώ την ανάλυση της τεχνικής της λεγόμενης «αξιολόγησης» και την αποδόμηση δύο κυρίαρχων εννοιών: της «ποιότητας» και της «αριστείας». Διευκρινίζω, ότι η κριτική της αξιολόγησης δεν αποσκοπεί να τη βελτιώσει, με κάποιες πρακτικές συστάσεις. Διερευνά τις συνθήκες δημιουργίας της, τους όρους της λειτουργίας της, τις συνέπειές της. Αποσκοπεί να κλονίσει ό,τι μοιάζει «φυσικό» και «ολοφάνερο», όπως λ.χ. ότι αρνείται να αξιολογηθεί, όποιος αρνείται να κριθεί διότι δεν κάνει καλά τη δουλειά του, ενώ σπεύδει αυτός που δεν φοβάται και αντίθετα επιζητεί να αναγνωρισθεί η ...αριστεία του.

Αντώνης Λιάκος - Οι Ανθρωπιστικές επιστήμες στην κοινωνία της γνώσης και στη μετάβαση του πανεπιστημίου από την αυτονομία στην ετερονομία

(Παρέμβαση στην ημερίδα για τις ανθρωπιστικές και κοινωνικές επιστήμες, του περιοδικού Ιστορείν, Αθήνα 13.XI.2010)

Εισαγωγή.

Τελικά, οι προτεινόμενες αλλαγές στο Πανεπιστήμιο, ανταποκρίνονται στα πραγματικά προβλήματα που παρουσιάζει το ελληνικό πανεπιστήμιο; Το σχέδιο της διαβούλευσης δεν συνοδεύεται από μια Λευκή Βίβλο με τα προβλήματα του Πανεπιστημίου. Πορίσματα των εξωτερικών αξιολογήσεων δεν δημοσιεύτηκαν. Η συγκεντρωτική αξιολόγηση της ΑΔΙΠ για το 2009, περιστρέφεται στα διαδικαστικά, και τα συγκεντρωτικά της στοιχεία είναι εξαιρετικά ανεπεξέργαστα¹. Το κενό καλύπτεται από την αποσπασματική αρθρογραφία στον τύπο και τη δημιουργία εντυπώσεων. Ποιες ανάγκες επομένως έρχονται να συναντήσουν οι προτεινόμενες μεταρρυθμίσεις; Ποιες αδυναμίες θέλουν να διορθώσουν; Ποιες δυνατότητες να διευρύνουν; Το πανεπιστήμιο πρέπει να αλλάξει και να γίνει καλύτερο, να ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις του τι είναι πανεπιστήμιο, να συμβάλλει στην προσπάθεια να ξεπεράσει η κοινωνία τα προβλήματά της. Αλλά δεν υπάρχει μόνο ένα μοντέλο αλλαγών, δεν υπάρχει μόνο μια κατεύθυνση.

Πολιτικές αλλαγών στο πανεπιστήμιο - Διεκδικώντας μέλλον για τις ανθρωπιστικές και κοινωνικές σπουδές

 Ημερίδα προβληματισμού του περιοδικού Ιστορείν/ Historein,  

Σάββατο 13 Νοεμβρίου 2010, 10.30 - 15.00  

Πανεπιστήμιο Αθηνών, Κεντρικό κτήριο 

(Αμφ. “I. Δρακόπουλος”)

Καθώς συμπληρώνεται η πρώτη δεκαετία του 21^ου αιώνα, οι ανθρωπιστικές και κοινωνικές επιστήμες στην Ελλάδα, αλλά και στον υπόλοιπο κόσμο, βρίσκονται σε κρίσιμη καμπή. Ευρύτεροι κοινωνικοί μετασχηματισμοί των τελευταίων δεκαετιών έχουν ήδη διαφοροποιήσει τους κοινωνικούς, πολιτικούς και πολιτισμικούς ρόλους της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης ποικιλότροπα. Στο πλαίσιο αυτών των μετασχηματισμών, το τοπίο της πανεπιστημιακής, αλλά και της εγκύκλιας εκπαίδευσης, έχει αλλάξει, ενώ ταυτόχρονα άλλαξαν χαρακτήρα και προσανατολισμό και αυτά τα ίδια τα γνωστικά πεδία και οι σπουδές. Οι μεταβολές αυτές προκαλούν αγωνία και αποτελούν αντικείμενο έντονων συζητήσεων, ακόμη και αντιπαραθέσεων, ανάμεσα σε όσους και όσες θητεύουν, ως δάσκαλοι, ερευνητές και σπουδαστές στα «εργαστήρια» μελέτης και παραγωγής της κοινωνίας, της ιστορίας, του πολιτισμού.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΗΜΕΡΙΔΑΣ 13-11

Α' ΚΥΚΛΟΣ ΣΥΖΗΤΗΣΗΣ (10:30 – 12:45)

Συμμετέχουν:

Κώστας Γαβρόγλου

Αντώνης Λιάκος

Πολυμέρης Βόγλης

Ρίκα Μπενβενίστε

Ελένη Βαρίκα

 

Συντονίζει: Ιωάννα Λαλιώτου

11:45-12:45 Συζήτηση

12:45-13:00 Διάλειμμα

Ημερίδα 13/11 - Αντώνης Μόλχο (Περίληψη)

Τα πανεπιστήμια θα είναι σε θέση  να παράγουν έρευνα αν οι κυβερνήσεις των χωρών της Ε.Ε. τα «αναμορφώσουν» σύμφωνα με τις προτάσεις που έχουν ανακοινώσει;  Αν όχι, ποιοι φορείς της σύγχρονης κοινωνίας μπορούν να αναλάβουν αυτή την ευθύνη;  Ποια είναι η θέση των ανθρωπιστικών επιστημών, σήμερα, στην πανεπιστημιακή παιδεία των δημοκρατικών κοινωνιών;  Τέλος, ποια είναι η σημασία και οι συνέπειες των προτάσεων για “ριζική αλλαγή της ανώτατης εκπαίδευσης» που έχει καταθέσει η ελληνική κυβέρνηση;  Θα αναφερθώ σε τέσσερα βασικά θέματα: αξιολόγηση, εισαγωγή φοιτητών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση,  δημιουργία αμερικανικού τύπου συμβουλίων διοίκησης,  ιεραρχική οργάνωση του διδακτικού προσωπικού.  Οι προτάσεις που αφορούν στα δύο πρώτα θέματα (αξιολόγηση, εισαγωγή των φοιτητών) περιέχουν πιθανώς χρήσιμα στοιχεία.  Αντίθετα, αυτές που αφορούν στη διοίκηση και την εσωτερική οργάνωση μπορούν να αποβούν ολέθριες για το δημόσιο πανεπιστήμιο.

Ημερίδα 13/11 - Κώστας Γαβρόγλου (Περίληψη)

Οι διεργασίες υπονόμευσης των κοινωνικών και ανθρωπιστικών επιστημών έχουν ως βασικό φορέα την λογική της αξιολόγησης όπως αυτή έχει διαμορφωθεί μέσα από τις διαδικασίες αξιολόγησης των φυσικών επιστημών: την κυριαρχία της ποσοτικοποίησης και της αντίληψης για την «αντικειμενικότητα των αριθμών.» Ο συγκεκριμένος τρόπος αξιολόγησης μετατρέπει τα πάντα σε αριθμούς. Στην κυρίαρχη κουλτούρα οι αριθμοί περιβάλλονται με κύρος και μπορούν να χρησιμοποιηθούν με απεριόριστη αυθαιρεσία. Με άλλα λόγια, η εκάστοτε εξουσία χρησιμοποιεί τους αριθμούς κατά το δοκούν, και επειδή οι αριθμοί αποτυπώνουν “αντικειμενικά” τα πράγματα, όποιος ελέγχει την χρήση τους αποκτά κύρος. Και, ταυτοχρόνως, η αυθαίρετη χρήση τους κατασκευάζει τις αλήθειες που βολεύουν την εκάστοτε εξουσία.

Οι ανακατατάξεις εξουσιών που γίνονται τα τελευταία χρόνια και αφορούν την διαχείριση της γνώσης, οδηγούν στην υπόθεση ότι όποιοι ελέγχουν το εργαλείο της αξιολόγησης ελέγχουν και τα πανεπιστήμια. Διεθνώς όλοι υποκλίνονται στην λίστα της Σανγκάης και όσοι την διαχειρίζονται έχουν αποκτήσει τεράστια εξουσία πάνω στα πανεπιστήμια –και ας υπάρχουν τεκμηριωμένες κριτικές από τεχνοκράτες για τον τρόπο που συντάσσεται η λίστα αυτή. Και δεν ισχύει μόνο για τα πανεπιστήμια αυτή η κατάσταση.

Ημερίδα 13/11 - Ιωάννα Λαλιώτου (Περίληψη)

Η συζήτηση για το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον των ανθρωπιστικών και κοινωνικών επιστημών διεξάγεται και στη χώρα μας με ιδιαίτερο μάλιστα δυναμισμό κατά την τελευταία τουλάχιστον δεκαετία. Το δίκτυο ανθρώπων γύρω από το περιοδικό Ιστορείν έχει εμπλακεί σε ποικίλες δραστηριότητες που αφορούν τους μετασχηματισμούς των συγκεκριμένων επιστημονικών πεδίων (συνέδρια, εκδόσεις, ημερίδες, σχεδιασμός και υλοποίηση προγραμμάτων σπουδών και έρευνας). Κεντρικό σημείο αναφοράς αυτών των δραστηριοτήτων είναι πάντα η εμβάθυνση ενός θεωρητικού λόγου που ενθαρρύνει τον αναστοχασμό σχετικά με το αντικείμενο, τις ιστορικές και κοινωνικές προϋποθέσεις, τα εργαλεία και τις έννοιες που δίνουν σχήμα και περιεχόμενο στις ερευνητικές μας αναζητήσεις και στη διδασκαλία των επιμέρους επιστημονικών πεδίων. Οι πρόσφατες νομοσχεδιαστικές πρωτοβουλίες της πολιτικής ηγεσίας που αφορούν την τριτοβάθμια εκπαίδευση στη χώρα μας, αποτελούν αφορμή—όχι βέβαια για να ξεκινήσουμε μια συζήτηση για το μέλλον των επιστημονικών μας πεδίων, αφού αυτή η συζήτηση διεξάγεται ήδη για μακρό χρονικό διάστημα—αλλά για να επαναδιατυπωθούν τα διακυβεύματα, να μοιραστούμε την εμπειρία με συναδέλφους τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο και να διαμορφώσουμε εικόνες του μέλλοντος της έρευνας και της διδασκαλίας.

Ημερίδα 13/11 - Ρίκη βαν Μπούσχοτεν (Περίληψη)

Ποια κοινωνία της γνώσης;

Η διπλή κρίση και οι γεωπολιτικές αλλαγές στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.

Σκοπός της ανακοίνωσης είναι να εντάξω τις προτάσεις Διαμαντοπούλου στα ευρύτερα ευρωπαϊκά και διεθνή πλαίσια της νεοφιλελεύθερης μεταρρύθμισης των Πανεπιστημίων. Η εξέλιξη αυτή που ξεκίνησε σε ευρωπαϊκό επίπεδο με τη «διαδικασία Μπολώνια» (1999) και τη στρατηγική της Λισσαβώνας (2000), πρόσφατα έλαβε πλανητικό χαρακτήρα με την ίδρυση του “Bologna Policy Forum” (2009) στο οποίο συμμετέχουν ήδη πάνω από 70 χώρες απ’ όλο τον κόσμο με κεντρικό στόχο τη διευκόλυνση της εξαγωγής της «παροχής εκπαιδευτικών υπηρεσιών». Στην παρουσίασή μου θα προσπαθήσω να συνδέσω την οικονομική κρίση με την κρίση των Πανεπιστημίων, θα αναφερθώ στην ευρωπαϊκή εμπειρία, αναλύοντας τα ολέθρια αποτελέσματα που έχει φέρει η διαδικασία Μπολώνια ύστερα από 10 χρόνια εφαρμογής της, αλλά και τις αντιδράσεις που προκάλεσε στην πανεπιστημιακή κοινότητα. 

Ημερίδα 13/11 - Αθηνά Αθανασίου (Περίληψη)

Υποστηρίζω ότι το υπό σχεδίαση πανεπιστήμιο δεν αποτελεί τομή ως προς το «παραδειγματικό», Humboldtian, πανεπιστήμιο· αποτελεί, αντίθετα, μια στρατηγική αναδιατύπωσή του, με γνώμονα τη νεοφιλελεύθερη κυβερνητικότητα και με άξονα το συνδυασμό κρατικού ελέγχου και επιχειρησιακής εμπορευματοποίησης.

Σε ένα πλαίσιο οιονεί ευγονικής καταμέτρησης της «απήχησης» (impact), που απαιτεί και αναγνωρίζει λίγους, καθαρούς και προσοδοφόρους ακαδημαϊκούς κλάδους, και στο οποίο δεσπόζουν οι όροι της ανταγωνιστικής ποσοτικοποίησης και της τυποποιημένης εφαρμοσιμότητας, ιδιαίτερα οι ανθρωπιστικές και οι κοινωνικές σπουδές περιπίπτουν σε μια κατάσταση διαρκώς διακυβευόμενης και αμφίβολης «βιωσιμότητας». 

Ημερίδα 13/11 - Ρίκα Μπενβενίστε (Περίληψη)

lingua reformationis universitatis (LRU) ή

Πειθάρχηση και Τιμωρία: Η γένηση της Α.Α.ΔΙ.Π και η μετεξέλιξή της σε Α.Α.ΑΞΙ. ΠΙΣ.Χ.

Η επιχειρούμενη «μεταρρύθμιση» του πανεπιστημίου χαρακτηρίζεται και από την εγκαθίδρυση μιας νέας γλώσσας. Διεθνώς, όροι όπως αξιολόγηση, ανταποδοτικότητα, αποτελεσματικότητα και πάει λέγοντας, επιβλήθηκαν, υφαίνοντας ένα δίχτυ-παγίδα που για λόγους απο-οικείωσης το ονομάζω lingua reformationis universitatis (LRU). Απέναντι στον κατακλυσμό από έννοιες που αποικίζουν επιθετικά τη γλώσσα με την οποία έχουμε συνηθίσει ή επιθυμούμε να σκεφτόμαστε το πανεπιστήμιο, θα ασχοληθώ με το εννοιολογικό οπλοστάσιο της μεταρρύθμισης, με τα ψευδοδιλήμματα και τα διακυβεύματά του, που αφορούν ίσως πιο άμεσα, αλλά όχι και αποκλειστικά, τις ανθρωπιστικές και κοινωνικές σπουδές. Η κριτική μου στοχεύει τις αβασάνιστες προϋποθέσεις που χρησιμεύουν στη νομιμοποίηση των πολιτικών για το πανεπιστήμιο και επικεντρώνεται στην ανάλυση της τεχνικής της λεγόμενης «αξιολόγησης» και στην αποδόμηση δύο κυρίαρχων εννοιών: της «ποιότητας» και της «αριστείας».

Ημερίδα 13/11 - Πολυμέρης Βόγλης (Περίληψη)

Το παρόν και το μέλλον των ανθρωπιστικών σπουδών στο πανεπιστήμιο καθορίζεται από τις πιέσεις που ασκούνται από δύο διαφορετικές αλλά αλληλένδετες κατευθύνσεις. Η πρώτη πίεση αφορά τη σχέση των ανθρωπιστικών επιστημών με τη λεγόμενη «αγορά εργασίας». Για δεκαετίες οι ανθρωπιστικές επιστήμες στην Ελλάδα ήταν επικαθορισμένες από την αγορά εργασίας, δηλαδή τις ανάγκες της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Τις τελευταίες δεκαετίες η πλήρης αποσύνδεση των ανθρωπιστικών επιστημών από τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, έχει δημιουργήσει την κοινωνική πίεση για να προσαρμοστούν τα προγράμματα σπουδών των τμημάτων που θεραπεύουν τις ανθρωπιστικές επιστήμες στις απροσδιόριστες ανάγκες μιας ασαφούς αγοράς εργασίας.

Ημερίδα 13/11 - Έφη Γαζή (Περίληψη)

Η μεταπολεμική περίοδος, αλλά ειδικά οι δεκαετίες από το 1960 και εξής, συνέβαλαν στον αναπροσανατολισμό των ανθρωπιστικών και κοινωνικών επιστημών προς νέα κριτικά εγχειρήματα που τις απομάκρυναν από το παλαιότερο «ανθρωπιστικό παράδειγμα» του 19ου αιώνα αλλά και ανέδειξαν νέους χώρους διεπιστημονικότητας τόσο μεταξύ τους όσο και με άλλες επιστημονικές πειθαρχίες και πεδία σκέψης. Παράλληλα, η έκρηξη του μαζικού πανεπιστημίου κατά τις τελευταίες δεκαετίες μετέβαλε το εκπαιδευτικό αλλά και το ερευνητικό τοπίο εντός του οποίου αναπτύσσεται το επιστημονικό έργο, ενώ επαναπροσδιόρισε τις συστοιχήσεις ή μη με την «αγορά εργασίας».

Ημερίδα 13/11 - Αντώνης Λιάκος (Περίληψη)

Πρώτο σημείο. Η κρίση στις κοινωνικές και ανθρωπιστικές επιστήμες οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο γεγονός ότι η αντιμετώπιση της εκπαίδευσης και γενικότερα της γνώσης άλλαξε παράδειγμα. Θα αναφερθώ στην έννοια της «κοινωνίας της γνώσης», στα συμφαζόμενα και στα συνεπαγόμενά της για τις κοινωνικές και ανθρωπιστικές επιστήμες. Από την άλλη πλευρά οι επιστήμες αυτές, επίσης άλλαξαν παράδειγμα, η έννοια του ανθρωπισμού και κατά συνέπεια των ανθρωπιστικών επιστημών δέχτηκε μεγάλη κριτική (cultural studies, feminism, post-stracturalism, post-colonialism), αλλά οι επιστήμες αυτές δεν βρήκαν ένα νέο ρόλο. Λειτούργησαν δηλαδή μέσα σε ένα πολιτισμικά «κινηματικό» πλαίσιο, και λειτούργησαν όσο αυτό το πλαίσιο μπορούσε να υπάρχει. Έμειναν όμως χωρίς επαρκή λόγο και εκκρεμείς στη νέα εποχή η οποία θεωρεί ότι η γνώση αποτελεί ένα οικονομικό μέγεθος το οποίο δημιουργεί πλούτο και ανάπτυξη, και το οποίο, όπως όλα τα οικονομικά μεγέθη, γίνεται αντικείμενο ρύθμισης από την αγορά. Ποιές στρατηγικές πρέπει να χρησιμοποιήσουμε;

SUSAN WRIGHT AND ANNIKA RABO - Introduction: Anthropologies of university reform

Το άρθρο των Wright & Rabo στο:
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1469-8676.2009.00096.x/pdf

STANLEY FISH - The Crisis of the Humanities Officially Arrives

N.Y.TIMES, October 11, 2010, 9:00 pm 

Stanley Fish on education, law and society.

In a response to last week’s column on “Howl,” the movie about Allen Ginsberg’s famous poem, Charlie from Binghamton asked, “What happened to public investment in the humanities and the belief that the humanities

enhanced our culture, our society, our humanity?” And he speculated that it “will be a sad, sad day if and when we allow the humanities to collapse.”

Socializing Capital, Capitalizing the Social: Contemporary Social Democracy and the Knowledge Economy

Jenny Andersson

Διαβάστε το άρθρο της Jenny Andersson στο:   http://www.ces.fas.harvard.edu/publications/docs/pdfs/Andersson.pdf

Η απορροή του κοινωνικού από το πολιτικό. Τι διακυβεύεται με το ‘εργασιακό νομοσχέδιο’;

Αντώνης Λιάκος

Το ερώτημα που κρέμεται ως ξίφος πάνω από το σβέρκο μας, ‘που θα βρεθούν τα λεφτά αν δεν συμμορφωθούμε με όλες τις υποχρεώσεις απέναντι στο ΔΝΤ και την ΕΕ’, παραλύει κάθε διάθεση σκέψης και ανα-στοχασμού των μεγάλων αλλαγών που συντελούνται όχι απλώς μπρος στα μάτια μας, αλλά κάτω από τα πόδια μας. Άλλες από αυτές τις αλλαγές επιβάλλονται από το Μνημόνιο, για άλλες χρησιμοποιείται ως πρόσχημα. Αλλά εκείνο που έχει σημασία είναι να σκεφτούμε την υπόθεση της αλλαγής των εργασιακών σχέσεων, η οποία στη νέο-γλώσσα διαφημίζεται ως «απελευθέρωση της αγοράς εργασίας», όχι μέσα στη συγκυρία, αλλά μέσα από μια ιστορική οπτική.

Γύρω από τον Πλανήτη. Παλαιά Ερωτήματα και Νέα Θέματα στη Συγκριτική και Δι-εθνική Ιστορία

Διεθνές συνέδριο του Τμήματος Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και του περιοδικού Ιστορείν/Historein

Βόλος, 4-6 Ιουνίου 2010

Το Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και το περιοδικό Ιστορείν/Historein συνδιοργανώνουν Διεθνές Συνέδριο με θέμα «Γύρω από τον Πλανήτη. Παλαιά Ερωτήματα και Νέα Θέματα στη Συγκριτική και Δι-εθνική Ιστορία». Στόχος του Συνεδρίου είναι η κριτική θεώρηση του πεδίου της συγκριτικής ιστορίας αλλά και η διερεύνηση των νέων προσεγγίσεων που αναπτύσσονται στο πλαίσιο της «δι-εθνικής» ιστορίας και των «διασταυρούμενων»  ιστοριών. Οι ενότητες του Συνεδρίου αφορούν στην ιστορική μεθοδολογία, στις μεταναστεύσεις, στην ιστορία των επιστημών, στη μελέτη των τραυματικών εμπειριών του 20ου αιώνα, στην κριτική προσέγγιση της «περιφερειακότητας», της «δι-εθνικότητας» και της «πλανητικής ιστορίας». Το Συνέδριο θα διεξαχθεί στο Βόλο κατά το διάστημα 4-6 Ιουνίου 2010. Συμμετέχουν επιστήμονες από την Ελλάδα, την Αυστραλία και από ευρωπαϊκές χώρες. Για περισσότερες πληροφορίες, παρακαλούμε επισκεφθείτε την ηλεκτρονική σελίδα του συνεδρίου:

http://extras.ha.uth.gr/aroundtheglobe

Η κρίση, τα κράτη και οι αγορές

Σταύρος Β. Θωμαδάκης, Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών

Χαίρομαι πολύ που βρίσκομαι ανάμεσα σε ιστορικούς και πιστεύω ότι σε μέρες όπως η σημερινή έχουμε μεγάλη ανάγκη να ατενίσουμε την μακρά διάρκεια. Ο βραχυπροθεσμισμός είναι σοβαρή ασθένεια των τελευταίων τριάντα ετών στις αγορές, και έχει μεταδοθεί στις κοινωνίες, αλλά επίσης στην πολιτική. Η αντίδραση στην κρίση που ζούμε, η αντίδραση της κοινωνίας γύρω μας στα μέτρα που τώρα λαμβάνονται πάσχει και αυτή από μία ιστορική μυωπία, έχει μολυνθεί από το μικρόβιο του βραχυπροθεσμισμού. Η ανάγκη λόγου χάριν να αναγνωρίσουμε ότι οι κρίσεις είναι εγγενές χαρακτηριστικό του κεφαλαιοκρατικού συστήματος και των ‘ελευθερων’ αγορών είναι θεμελιώδης. Η ανάγκη να θυμόμαστε ότι τούτη η χώρα έχει υποστεί πολλές δημοσιονομικές κρίσεις και κρίσεις χρέους από τις οποίες εξέφυγε με διάφορους τρόπους στο παρελθόν είναι επίσης θεμελιώδης. Είμαι βέβαιος ότι πολλοί σημερινοί συνομιλητές θα ανακαλέσουν παλαιότερες εμπειρίες. Βέβαια ούτε η ιστορία επαναλαμβάνεται ούτε οι κρίσεις. Κάθε κρίση έχει τα δικά της αποτυπώματα. Η ανταπόκριση σε κάθε κρίση διαφέρει υπάρχουν όμως ενοποιητικά στοιχεία που αναδεικνύονται μόνον ατενίζοντας τη μακρά διάρκεια και προσπαθώντας να ερμηνεύσουμε την ποικιλία των φαινομένων των κρίσεων.

Η προσφυγή της Ελλάδας στον ‘ευρωπαϊκό μηχανισμό στήριξης’ σε ιστορική προοπτική: πρώτες σκέψεις για τις οικονομικές και (διεθνο)πολιτικές παραμέτρους της απόφασης

Αλέξης Φραγκιάδης, Οικονομικός ιστορικός

Τις δραματικές ημέρες που διανύουμε, τους περισσότερους βασανίζει ένα ερώτημα: είναι σωστός ο δρόμος που χάραξε η ελληνική κυβέρνηση; Μήπως τα επαχθή μέτρα λιτότητας που πλήττουν τον πληθυσμό μπορούσαν να αποφευχθούν; Μήπως υπήρχαν άλλοι δρόμοι, καλύτεροι; 

Συνέδριο του περιοδικού Historein/Iστορείν

Ιστορία της εργασίας: νέες προσεγγίσεις σε ένα παλιό θέμα

Αθήνα, 27-29 Μαΐου 2011

Πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος

Παρακαλούμε να αποστείλετε προτάσεις συμμετοχής (ατομικές ή και οργάνωσης πάνελ) έως τις 15 Ιουνίου 2010 στο historein@historein.gr. Οι τελικές συμμετοχές στο συνέδριο θα ανακοινωθούν στους συμμετέχοντες από την επιστημονική επιτροπή έως τις 30 Σεπτεμβρίου 2010. Οι προτάσεις θα πρέπει να περιλαμβάνουν περίληψη 500 λέξεων καθώς και τον τίτλο της προτεινόμενης ανακοίνωσης. Σε περίπτωση πρότασης οργάνωσης πάνελ, οι προτάσεις θα πρέπει να περιλαμβάνουν περίληψη 500 λέξεων της θεματικής του πάνελ και περιλήψεις επίσης 500 λέξεων των μεμονωμένων ανακοινώσεων.

Οι ιστορικοί συζητούν για την κρίση. Η κρίση σε ιστορική προοπτική

 Σάββατο 8 Μαΐου,   11-3  

   Εντευκτήριο του Πανεπιστημίου Αθηνών (Κτήριο Κ.Παλαμά)

Ακαδημίας 48 και Σίνα

Παράλληλοι λόγοι για την κρίση

Αντώνης Λιάκος

Σήμερα αναπτύσσονται στην Ελλάδα, αλλά σε κάποιο βαθμό και στο εξωτερικό, δύο παράλληλοι λόγοι για την κρίση οι οποίοι δεν συναντιούνται.  Σύμφωνα με τον πρώτο λόγο, η κρίση οφείλεται στις ελληνικές δομικές αδυναμίες. Εκτεταμένο και σπάταλο κράτος, χαμηλή παραγωγικότητα, τεράστια φοροδιαφυγή, μαύρη οικονομία, συντεχνιακά στεγανά, χαριστικές ρυθμίσεις, γραφειοκρατία, διαφθορά, αποτελούν όλες εκείνες τις αιτίες των οποίων η συσσώρευση θα οδηγούσε αναπόφευκτα στην κρίση. Ο άλλος λόγος ενοχοποιεί την διεθνή οικονομική κρίση αλλά και τον τρόπο με τον οποίο δημιουργήθηκε η ευρωπαϊκή νομισματική ενοποίηση. Τα πολύ σφιχτά όρια  της δημοσιονομικής πειθαρχίας σε καιρό κρίσης οδηγούν σε ύφεση, η οποία περιορίζει τα έσοδα, αυξάνει το έλλειμμα και διογκώνει τις δανειακές ανάγκες. Με την απουσία μηχανισμών αλληλεγγύης ανάμεσα στις ευρωπαϊκές χώρες, μια χώρα που δεν καταφέρει να επιβιώσει στο επίπεδο του ανταγωνισμού που επιβάλλει το κοινό νόμισμα γίνεται βορά στην διεθνή κερδοσκοπία. Δεν είναι λίγοι όσοι επισημαίνουν ότι η κρίση λειτουργεί σαν ένας πλανητικός μηχανισμός διεθνούς αναδιανομής πόρων, προς όφελος ισχυρών χωρών και επιχειρήσεων.  Εκφράζεται επίσης,   στο πλαίσιο αυτό, απαισιοδοξία για το αν οι εσωτερικές θυσίες θα καταφέρουν να μειώσουν το έλλειμμα και δεν θα εξανεμιστούν από τα πολύ υψηλά επιτόκια.

Historein 9, Press release

Volume 9 [2009]

HISTORISING: 1968 AND THE LONG SIXTIES


ISSN: 1108-3441

December 2009
Pages: 264, Price: 20,00

This new issue of the journal Historein reflects on the breakthrough events of 1968 and the changes brought about during the “Long Sixties”. The volume seeks to trace the intellectual repercussions of the 1960s as a political, social and cultural phenomenon.

Μεταναστευτική εργασία και η οικονομία του ρατσισμού

Ιωάννα Λαλιώτου

Τα γεγονότα που μας πλήττουν βαθύτερα είναι συχνά εκείνα που τα περιμέναμε, τα φοβόμασταν, ή τουλάχιστον διαισθανόμασταν την ενδεχόμενη πραγματοποίησή τους. Οι εφιάλτες, οι φόβοι και οι εμμονές μας, είναι κατά μια έννοια οικείοι, δικοί μας, εσωτερικοί, ιδιωτικοί και σε ένα βαθμό διαχειρίσιμοι. Η πραγματοποίηση όμως του εφιάλτη συνεπάγεται την αναγκαστική ανοικείωση ενός κομματιού της ιδιωτικής φαντασίας μας. Το πέρασμα από τη δυστοπική φαντασία στην πραγματοποίηση του εφιάλτη στο δημόσιο χώρο είναι οδυνηρό.

Η γλώσσα ως εμπόδιο. Γλωσσική επάρκεια και πολιτογράφηση μεταναστών

Σπύρος Α. Μοσχονάς, Πανεπιστήμιο Αθηνών

Δεν είναι ασυνήθιστο η πολιτική της αφομοίωσης των μεταναστών να συνδυάζεται με πρακτικές γλωσσικού αποκλεισμού. Όλο και περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες για να δώσουν άδεια παραμονής ή ιθαγένεια απαιτούν επάρκεια στη γλώσσα της χώρας υποδοχής: από 4 στις 14 (ποσοστό 29%) το 2002, οι χώρες αυτές έφτασαν τις 11 στις 18 (61%) το 2007 και τις 20 στις 27 (74%) το 2008 (πηγή: ALTE). Ορισμένες χώρες (Γαλλία, Γερμανία, Λετονία, Ολλανδία, Σουηδία) απαιτούν πιστοποίηση της γλωσσικής επάρκειας για είσοδο των μεταναστών στη χώρα. Για μόνιμη διαμονή ή για την απόκτηση ιθαγένειας το επίπεδο γλωσσομάθειας που θεωρείται επαρκές ποικίλλει. Χρησιμοποιώντας την κλίμακα του Κοινού Ευρωπαϊκού Πλαισίου Αναφοράς (επίπεδα Α1, Α2, Β1, Β2, C1, C2), σχετικά χαμηλή γλωσσομάθεια απαιτείται σε χώρες όπως η Ελλάδα (επίπεδο Α2) και υψηλή σε χώρες όπως η Πολωνία και η Δανία (επίπεδο C2). Σε ελάχιστες χώρες δεν είναι απαραίτητη η γλωσσική επάρκεια· ανάμεσά τους και η Κύπρος.

Οι "άλλοι" μαθητές στο σχολείο: Πολιτισμικές διαφορές και κοινωνικές ανισότητες

Νέλλη Ασκούνη, Πανεπιστήμιο Αθηνών

Τα μεταναστευτικά ρεύματα που γνώρισε η Ελλάδα ως χώρα υποδοχής (για πρώτη φορά στην ιστορία της) από τη δεκαετία του 1980 έφεραν καθοριστικές αλλαγές στην ελληνική κοινωνία. Ανάμεσα στις πιο σημαντικές είναι οι αλλαγές στο εκπαιδευτικό πεδίο: 10% περίπου του συνολικού μαθητικού πληθυσμού στην υποχρεωτική εκπαίδευση είναι παιδιά μεταναστών και το ποσοστό αυτό είναι πολύ μεγαλύτερο στα σχολεία των μεγάλων αστικών κέντρων. Το εκπαιδευτικό μας σύστημα δεν έχει καταφέρει ακόμα να βρει τρόπους για να αντιμετωπίσει τις συνέπειες αυτής της αλλαγής. Η μαζική παρουσία παιδιών μεταναστών στο σχολείο εξακολουθεί να θεωρείται πρόβλημα, να γίνεται αντιληπτή ως συνθήκη που αποκλίνει από αυτό που θεωρούμε κανονική σχολική συνθήκη στην Ελλάδα, δηλαδή ένα σχολείο που απευθύνεται σε ελληνόπουλα. Τα ερευνητικά δεδομένα δείχνουν ότι τα παιδιά των μεταναστών συναντούν πολλά προβλήματα στο σχολείο κυρίως με την εκμάθηση της γλώσσας, έχουν χαμηλή επίδοση, δύσκολες σχολικές πορείες και συχνά επώδυνες εμπειρίες. Οι εκπαιδευτικοί τονίζουν την αδυναμία να διαχειριστούν μια ετερογενή σχολική τάξη, αισθάνονται απροετοίμαστοι και αβοήθητοι και συχνά ματαιωμένοι (και ξέρουμε καλά ότι η ματαίωση σε αυτό το επάγγελμα μπορεί να ευνοήσει στερεοτυπικές ερμηνείες και απορριπτικές συμπεριφορές). Οι έλληνες γονείς φοβούνται ότι απειλείται η ποιότητα της εκπαίδευσης, ότι πέφτει το επίπεδο, και πολλοί (όσοι έχουν τη δυνατότητα να κάνουν τέτοιες επιλογές, οι περισσότεροι ανήκουν στα μεσαία στρώματα) αποφεύγουν, παρακάμπτοντας το σχολικό χάρτη, να στείλουν τα παιδιά τους σε σχολεία με πολλά «ξένα» παιδιά, ενισχύοντας με αυτό τον τρόπο τον κίνδυνο δημιουργίας σχολείων-γκέτο.

Μετανάστες δεύτερης γενιάς στην Ελλάδα: από τα διεθνή σύνορα στα «κοινωνικά εσωτερικά σύνορα της μεγαλούπολης»

Κώστας Θεριανός, Εκπαιδευτικός, Διδάκτωρ Κοινωνιολογίας της Εκπαίδευσης

1. Εισαγωγή

"O μετανάστης δεν είναι μόνο ένας ξένος αλλά τις περισσότερες φορές είναι και ένας εργάτης". Nancy Green

Η εισήγηση αποτελεί θεωρητική ανασκόπηση της έρευνας για τους μετανάστες δεύτερης γενιάς που έγινε στο πλαίσιο του Κέντρου Ερεύνης της Ελληνικής Κοινωνίας της Ακαδημίας Αθηνών και έχει ως αντικείμενο την διερεύνηση της σχέσης των Αλβανών, Βουλγάρων, Ρουμάνων μεταναστών δεύτερης γενιάς με το σχολείο και την εργασία . Η ανασκόπηση αφορά ένα «ξαναδιάβασμα» των βασικών ευρημάτων της έρευνας όχι μόνο υπό το πρίσμα της θεωρίας, αλλά και υπό το πρίσμα της συζήτησης που έχει ανοίξει με αφορμή το νομοσχέδιο για την απόδοση ελληνικής ιθαγένειας στους μετανάστες δεύτερης γενιάς.

Παρέμβαση Γιώργου Σιμόπουλου

Η εκπαίδευση των ενηλίκων μεταναστών στην ελληνική γλώσσα

Παίρνοντας αφορμή από την παρουσίαση του κυρίου Μοσχονά σχετικά με τη χρήση της αξιολόγησης της γλωσσικής ικανότητας των μεταναστών, αλλά και τα όσα η κυρία Ασκούνη περιέγραψε σχετικά με την «επένδυση» αφομοιωτικών πολιτικών με διαπολιτισμική φρασεολογία, θα ήθελα να σχολιάσω ορισμένα από τα χαρακτηριστικά των προγραμμάτων γλωσσικής εκπαίδευσης με αποδέκτες ενήλικες μετανάστες. Θα ξεκινήσω από ένα ποσοτικό δεδομένο: Στα προγράμματα του ΙΔΕΚΕ και τα αντίστοιχα των Πανεπιστημίων και των ΚΕΚ, παρότι λείπουν επίσημα συγκεντρωτικά στοιχεία, φαίνεται ότι έχει παρακολουθήσει μαθήματα ελληνικής γλώσσας ένας αριθμός ανάμεσα σε 25.000-30.000 μετανάστες μέσα σε μια δεκαετία. Με έναν τέτοιο ρυθμό, στην καλύτερη περίπτωση θα χρειαζόμασταν τουλάχιστον ενάμισι αιώνα για να εκπαιδεύσουμε όσους μετανάστες ενδιαφέρονται να μάθουν την ελληνική γλώσσα.

Παρέμβαση της Γιούτα Λάουτ Μπάκα

Διδάκτωρ Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, Ακαδημία Αθηνών, Κέντρο Ερεύνης της Ελληνικής Κοινωνίας

Η γερμανική ρύθμιση για τη δεύτερη γενιά μεταναστών

Στον προβληματισμό και στη συζήτηση για την ιδιότητα της δεύτερης γενιάς μεταναστών στην Ελλάδα μπορεί να συμβάλει μια σύγκριση με σχετικές ρυθμίσεις και έμπρακτες εμπειρίες άλλων χωρών της Ευρώπης, οι οποίες βρέθηκαν επίσης μπροστά στο πρόβλημα μιας ρύθμισης θεμάτων ιθαγένειας της δεύτερης (και τρίτης ακόμη) γενιάς μεταναστών στην χώρα. Παρακάτω θα παρουσιαστούν μερικά στοιχεία για τις εμπειρίες και τις αντίστοιχες νομοθετικές ρυθμίσεις μιας ευρωπαϊκής χώρας με πολύχρονο ιστορικό μετανάστευσης – της Γερμάνιας. Το παράδειγμα της Γερμανίας έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την τωρινή συζήτηση στην Ελλάδα, επειδή η Γερμανία ήταν ένας κατεξοχήν προορισμός πολλών Ελλήνων μεταναστών και μεταναστριών στη δεκαετία του 1950 και του 1960 (Λάουτ Μπάκα 2007). Η σημερινή δεύτερη (και τρίτη) γενιά Ελλήνων μεταναστών στη Γερμανία απέκτησε μεγάλη ωφέλεια από μια νέα νομοθετική ρύθμιση που πραγματοποιήθηκε στη Γερμανία πριν από λίγα χρόνια, το 2007. Ποια ήταν αυτή η νέα νομοθετική ρύθμιση του 2007 και γιατί έχει ενδιαφέρον για την Ελλάδα?

Παρέμβασης της Έλενας Στριφτόμπολα

Το περασμένο Σάββατο 20 Φεβρουαρίου 2010 παρακολούθησα μαζί με δεκάδες ανθρώπους της εκπαίδευσης και όχι μόνο, την πολύ πετυχημένη, κατά τη γνώμη μου, συζήτηση που διοργανώθηκε από το περιοδικό Historein/Ιστορείν και την Ομάδα Πρωτοβουλίας καθηγητών και δασκάλων με θέμα: Μετανάστευση, ιδιότητα του πολίτη και εκπαίδευση, στην αίθουσα Λόγου και Τέχνης στη Στοά του Βιβλίου. Θεωρώ πετυχημένη αυτήν τη συζήτηση, γιατί έδωσε την ευκαιρία σε ανθρώπους που τους αφορά το εκπαιδευτικό εγχείρημα με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, να συνευρεθούν, να ανταλλάξουν απόψεις και να προβληματιστούν για ένα επίκαιρο και εξόχως σημαντικό ζήτημα, παρόλο που πολλές φορές κάποιοι από αυτούς τους ανθρώπους υπηρετούν το συγκεκριμένο εγχείρημα με τρόπους πολύ διαφορετικούς και από θέσεις επίσης πολύ διαφορετικές. Η συζήτηση υπήρξε πυκνή, ζωντανή και άκρως ενδιαφέρουσα, έθεσε πολλά σημαντικά ερωτήματα και άνοιξε την όρεξη για περαιτέρω τέτοιες πρωτοβουλίες που θα μας πάνε ένα ή ακόμα και περισσότερα βήματα πιο μπροστά σε αυτό το τόσο κομβικό θέμα για την εκπαίδευση αλλά και για την ελληνική κοινωνία. Οι εισηγητές με τις ομιλίες τους, ο καθένας από την πλευρά του και ανάλογα με την ιδιότητά του, φώτισαν αρκετές από τις πολλές πτυχές αυτού του δυσεπίλυτου, όπως αποδεικνύεται, ζητήματος για την ελληνική πραγματικότητα. Μετά τις προγραμματισμένες εισηγήσεις ακολούθησε ένας κύκλος παρεμβάσεων από συμμετέχοντες στην εκδήλωση, που άνοιξε με την παρέμβαση της κας Θάλειας Δραγώνα. Σε αυτήν ακριβώς την παρέμβαση οφείλεται η δική μου συμβολή στο διάλογο που ένας εκ των συντονιστών της συζήτησης, ο κος Αντώνης Λιάκος προέτρεψε να συνεχιστεί μέσω του ιστολογίου του Historein/Ιστορείν. Με αφορμή, λοιπόν, την τοποθέτηση της κας Θ. Δραγώνα στη συζήτηση, θα ήθελα να καταθέσω κάποιους προβληματισμούς.

Παρέμβαση της Γιώτας Ιωαννίδου

Είναι εξαιρετικά δύσκολο να συζητήσει κανείς στα σοβαρά για την εκπαιδευτική πολιτική για τους μετανάστες, με το δεδομένο ενός κυβερνητικού Προγράμματος Σταθερότητας που μειώνει τις ήδη ελλειμματικές δαπάνες για την εκπαίδευση, καταρακώνει τις αποδοχές των εκπαιδευτικών, μειώνει δραματικά τις προσλήψεις και τους απαξιώνει εν γένει. Η πραγματικότητα που διαμορφώνουν αυτές οι επιλογές, κάνουν τις κυβερνητικές εξαγγελίες για καινοτομίες και «πρώτα ο μαθητής», να φαντάζουν τουλάχιστον αναξιόπιστες. Αλλά εγώ ήρθα εδώ να σας μιλήσω για…

Παρέμβαση του Πάνου Χριστοδούλου

δικηγόρου του Ελληνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες (ΕΣΠ) και συγγραφέα παιδικών βιβλίων

Η παρέμβασή μου είναι στην ουσία ένας προβληματισμός, ο οποίος δεν είναι καινούργιος αλλά νομίζω ότι παραμένει επίκαιρος.

Ακούγοντας όλες τις εισηγήσεις της ημερίδας διαπίστωσα ότι παρουσιάστηκαν κάποια πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία, τα οποία –δυστυχώς- δεν είναι ευρύτερα γνωστά. Για παράδειγμα, πολλές φορές μου έχει τύχει διάφοροι άνθρωποι –προσπαθώντας ίσως να με «στριμώξουν»- να μου λενε: «Καλά, εσύ υπερασπίζεσαι ως δικηγόρος του ΕΣΠ τους πρόσφυγες, αλλά θα έστελνες το παιδί σου στο ίδιο σχολείο με αυτούς κι έτσι να καθυστερεί η εκπαίδευσή του εξαιτίας του χαμηλού επιπέδου τους;».Αυτό πιστεύει η πλειονότητα του κόσμου καθώς δεν γνωρίζει τα στοιχεία που μας παρουσίασε στην εισήγησή της η κ. Ασκούνη και τα οποία αποδεικνύουν ότι οι χαμηλές σχολικές επιδόσεις έχουν να κάνουν με την κοινωνική διαστρωμάτωση και όχι με την εθνικότητα. Δυστυχώς όμως, τέτοια εμπεριστατωμένα στοιχεία δεν προβάλλονται εύκολα από τα ΜΜΕ, καθώς τα τελευταία προτιμούν τις κραυγές και τις ακραίες απόψεις που θα προκαλέσουν και θα ανεβάσουν την τηλεθέαση.

Μετανάστευση, ιδιότητα του πολίτη και εκπαίδευση

Σάββατο 20 Φεβρουαρίου 2010, 11.00 π.μ., 

Αίθουσα Λόγου - Στοά Βιβλίου (Πεσμαζόγλου 5 & Σταδίου)

Η μετανάστευση είναι ένα φαινόμενο που διαμόρφωσε τη φυσιογνωμία και την ιστορία των λαών, από τα προϊστορικά χρόνια έως σήμερα. Kάθε μεταναστευτικό κύμα έχει τη δική του φυσιογνωμία, θέτει τα δικά του προβλήματα και ζητάει καινούργιες απαντήσεις. Η σύγχρονη μετανάστευση,  που συμπληρώνει 20 χρόνια  στην Ελλάδα, ξάφνιασε την ελληνική κοινωνία και προκάλεσε ποικίλες αντιδράσεις. Οι πρώτοι που την αντιμετώπισαν ήταν οι εκπαιδευτικοί. Δάσκαλοι και καθηγητές βρέθηκαν σε πολύγλωσσες τάξεις με μαθητές που προέρχονταν από ποικίλες πολιτισμικές παραδόσεις. Είχαν να κάνουν με παιδιά που είχαν αποτυπωμένα πάνω στο πρόσωπό τους  τα τραύματα από τον τόπο που άφησαν, από το πέρασμά τους στον τόπο μας, από τις αντιδράσεις –πολλές φορές ακραίες- των συμπολιτών μας. Την πλούσια εμπειρία τους, που αποτελεί και η ίδια μια ιστορική παρακαταθήκη για την Ελλάδα, πολύ λίγο την γνωρίζουμε.